Merak

"Merak", kelime olarak (1) bir şeyi anlamak veya öğrenmek için duyulan istek, (2)bir şeyi edinme, yapma, bir şeyle uğraşma isteği, (3) düşkünlük, heves ve (4) kaygı, tasa anlamlarını taşıyor. Bu kelimeden türemiş "meraklı" kelimesi ise (1) Her şeyi anlamak ve bilmek isteyen, mütecessis (2) Bir şeye çok düşkün olan, sürekli onunla uğraşan (3) Kendisini ilgilendirmeyen bir konuda bilgi sahibi olmaya çalışan ve (4) halk ağzında Kaygılı anlamlarında kullanılabiliyor. *

Bu "meraklı" kelimesini Semazemce "günde 3 defadan daha fazla 'sana ne yahu' dediğiniz kimse" olarak da tanılmayabiliriz. Bu konuyla ilgili bir yazıyı buradan okuyabilirsiniz.

Yine de hiç bir merak olgusu "Cihangir, senin göbek deliğinin çapı kaç santim ? " sorusunu zeka ile bağdaştıramaz. Hele ki "Nereden aklına geldi bu soru ? " sorusuna verilen cevap "Arkadaşlarla yemekte konuşluyorduk da, orada aklımıza takıldı" şeklinde cevaplanırsa.

İnsanların bir öğle yemeğinde sizin göbek deliğinizin çapından konuşmuş olduklarını öğrenmek ve bunun öncesi ve sornasındaki muhabbet konusunda fikir sahibi olamamak çok kötü bir duygudur. Bunu müstakil bir paragraf olarak yazmak istedim.

Tabi ki sizi size sorulan sorulara cevap vermeme ya da istediğiniz cevabı verme hakkınız olduğu için, bu sorunun şokunu bertaraf ettikten sonra dilimizle ilgili yazılmış bir ya da bir kaç sözlüğün kelimlerini kullanarak istediğini gibi bir cevap verebilirsiniz. ( Örnek : Türk Dilinin Büyük Sözlüğü, Türk Dilinin Argo Sözlüğü, Halk Ağızında Organ İsimleri Sözlüğü vb.)

Dilimizde, insanın başına gelebilecek kötü şeylerin - üstelik mevcut cinsiyetlerin %100'ünü kapsayacak şekilde - nedeni olarak gösterilen merak konusunda, biraz daha dikkatli olunması gerekir düşüncesindeyim.

"E sen hiç mi bir şeyi merak etmezsin be adam ?" diyeceksiniz şimdi. Demeyin. Yazıyorum zaten.

Ben de meraklı bir adamımdır. Üstelik çok meraklı bir adamımdır. Ama kimsenin göbek deliğinin çapını merak etmem. Etseydim de, kendiminkini ve nazım geçecek olan kişilerinkini ölçer, ortalama bir değer bulur "eh onunki de bu kadardır işte" diye geçiştirirdim zaten. ( Göbek deliği, genellike dikey bir elips şeklinde olup yatay çapı yaklaşık 10 mm., dikey çapı ise yaklaşık olarak 15 mm. dir. (Yazarken merak ettim işte))

Ben bir şeyi merak edince evdeysem önce kütüphaneme, dışarıdaysam önce internete danışır; hiç biri olmazsa ( ya da merakımı gidermemişse) bilgisi olduğunu düşündüğüm ya da emin olduğum kişilere "filanca konuda bir şey sormak istiyorum, uygun olur mu" benzeri bir giriş/izin cümlesiyle soruyu sorarım. Ama merakım ilgili ( ve biraz da bilgili) olduğum konularla sınırlı olduğu için genellikle başkalarını pek de rahatsız etmem. Kaynak ya bende vardır ya da nasıl ulaşacağımı biliyorumdur.

Bu genel merak dışında bir de anlık meraklarım vardır benim. Örnek vermek gerekirse hava sıcaklığı ve bulunduğum yerin rakımını genellikle bilmek isterim. Rakım merakı daha çok bilmediğim bir yerdeysem ya da seyahat ediyorsam ortaya çıkıyor. Eviminkini bilmem bile. Ama sıcaklık hep merak ettiğim bir konudur. Bunun için de gidip hem içeriyi hem de dışarıyı ölçen bir termometre alıp evime yerleştirdim. Arabada da var. Ayrıca kol saatim de aynı görevi görüyor. Bu merakımı kendi başıma giderebiliyorum.

Başka bir örnek olarak da isim merakını verebilrim. İsimlerin anlamlarını ve hatta kişilerin ailelerindeki diğer isimleri de merak ederim. Bu merakım da her isim için yoktur tabi. Değişik ya da aşina olunan ama az rastlanan isimlerle karşılaştığımda, ortam ve durum uygunsa kişiye ailesindeki diğer üyelerin isimlerini de sorarım. İsmin anlamını ise, eğer bilmiyorsam, kendi kaynaklarımdan araştırmak, sormaktan daha keyiflidir.

Bunun dışında bana en çok keyif veren merakım, kelimelerdir. Kelimelerin anlamları ve özellikle de kökenleri konusunda büyük bir merakım vardır. Yine başka bir merakım da müziktir: Değişik ülkelerin, değişik müzikleri ve akustik ya da doğal olmak koşuluyla etnik kökenli müzik aletleri.

Tabi bu yazıya başlarken amacım meraklarımı anlatmak değildi. Ama başkalarını meraklarından/tuhaflıklarından bahsederken biraz da kendimden bahsetmek istedim. Galiba ben bir de kendimden bahsetmeye meraklıyım.

* TDK Türkçe Sözlük